نقش سیستم‌های اطلاعاتی در آینده‌نگری و آینده‌پژوهی

 

نقش سیستم­های اطلاعات مدیریت در آینده نگری و آینده پژوهی

 

آینده نگری تلاشی سیستماتیک برای بررسی درازمدت آینده علم، فناوری، اقتصاد، محیط و جامعه به منظور شناسایی پدیده های نوظهور و حوزه های زیربنایی تحقیقات استراتژیک است که بیشترین منافع اقتصادی و اجتماعی را در برداشته باشد. بنابراین در جهان امروز، آینده پژوهی و آینده نگری یک ضرورت است. پیش بینی می شود که در هزاره سوم، زمینه برای مطالعات آینده پژوهانه افزایش یابد.

آینده نگاری تلاشی نظام مند برای نگاه به آینده بلندمدت در حوزه های دانش، فناوری، اقتصاد، محیط زیست و جامعه می باشد که با هدف شناسایی فناوریهای نوظهور و تعیین آن دسته از بخش هایی که سرمایه گذاری در آنها احتمال سوددهی اقتصادی و اجتماعی بیشتری دارد، انجام می شود. در واقع آینده نگاری یعنی آمادگی برای آینده یعنی به کاربردن منابع موجود به بهترین وجه ممکن در راستای ارزشها.

• تمرکز روی موضوعات بلند مدت
• ارتباطات میان دست اندرکاران عرصه آینده نگاری
• تنظیم و هماهنگ سازی استراتژیهای دست اندرکاران در طی برهمکنش ها
• توافق نظر روی موضوعات و دیدگاههای مختلف از آینده
• تعهد راجع به نتایج

 

جهانی شدن و نحوه مدیریت سازمانهای موفق و ظهور بنگاههای دیجیتالی محیط کسب و کارها را تغییر داده است و ضرورت توسعه سیستمهای اطلاعاتی را آشکار کردهاند. سیستمهای اطلاعاتی به عنوان یکی از موارد کلیدی در استراتژی مدیریت مطرح هستند. روند گسترش این سیستمها در دهه اخیر به گونهای سرعت گرفته که استفاده از آنها را امری اجتناب ناپذیر کرده است. با این روند رو به رشد سیستمهای اطلاعاتی، سازمانها و شرکتهایی که نتوانند از این سیستمها بهره بگیرند از رقایت حذف و سازمانهایی که از این سیستمها بهره بگیرند مزیت رقابتی کسب خواهند کرد.

 

دسته بندی روش های آینده پژوهی:       

روش های درک، پیش بینی یا آماده شدن برای آینده را می توان در 5 دسته تقسیم بندی کرد. برای درک بهتر ماهیت روش برنامه ریزی بر پایه سناریو، جایگاه این روش در 5 دسته مذکور بررسی می شود.
دسته اول (پایش الگوهای نوظهور): این دسته در برگیرنده روش های پیمایش، پایش، ردگیری و شبیه سازی است. فصل مشترک و شالوده این روش ها، مفهوم غیر قابل پیش بینی بودن آینده است. در واقع آینده از تعامل نیروهای فراوانی به وجود می آید از این رو یک پیش بینی نمی تواند با واقعیت های در حال دگرگونی تطابق کامل داشته باشد. از این رو فرآیند برنامه ریزی استراتژیک باید بسیار انعطاف پذیر باشد چرا که مسیر حرکت ما به سمت آینده همواره در حال تغییر است و فعل و انفعالات نیروهای مختلف و حوادث غیر منتظره مسیر حرکت را منحرف می کند. پس بهترین شیوه آماده شدن برای آینده، پایش مستمر و دقیق تحولات و پیشرفت های فناوری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است.

دسته دوم (برون یابی): بر خلاف دسته قبل، در روش های برون یابی فرض می شود که آینده ادامه منطقی گذشته است و نیروهای پیشران کلیدی که غیر قابل تغییرند، به شیوه ای پیش بینی پذیر، مسیر رویدادهای آینده را تعیین می کنند. به عبارت دیگر آینده چیزی جز تعمیم گذشته نیست و با واژه ها و توصیف هایی همچون بهتر، بیشتر، بالاتر و قوی تر شناخته می شود.

دسته سوم (تحلیل های چرخه ای): در این روش برای درک آینده، الگوهای مشابه در رخدادهای گذشته و تاریخی شناسایی می شود.

دسته چهارم (تحلیل هدف): این دسته شامل مجموعه ای از روش ها همچون تحلیل محتوا، تحلیل تأثیر، تحلیل پروانه های ثبت اختراع و تحلیل سهام داران می شود. تقریبا در همه این روش ها فرض می شود که رخدادهای آینده از طریق اقدامات عامل های گوناگون شکل می گیرد.
دسته پنجم (هم گرایی شهودی): بر این اساس بهترین شیوه برای تسلط بر آینده عبارت است از گردآوری گسترده اطلاعات و سپس تکیه بر فرآیندهای ناخودآگاه و شهودی پردازش اطلاعات و در نتیجه دست یابی به بینش ها و راهکارهایی برای عمل.

به اعتقاد بیشتر دانشمندان آینده­نگری بیشتر در قلمرو دانش وفناوری صورت می­گیرد بر همین اساس، بررسی سیر رخدادهای حوزه­های مختلف فناوری حاکی از آن است که  در آینده­ای نزدیک منتظر تحولاتی عظیم در این حوزه باشیم به عنوان مثال افزایش طول عمر انسان و بالا بردن توانمندی های فیزیکی و ذهنی که همگی جزو ارزوهای دیرینه بشر بوده است دستیابی به این موفقیت در اینده نه تنها غیر ممکن نیست بلکه به برکت فناوری زیستی و نانو فناوری کاملا قابل حصول است.